SAGAING.ORG

Sagaing Region, Myanmar

စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အနောက်မြောက်ပိုင်းတွင် ကျယ်ပြောသောနယ်မြေကို ပိုင်ဆိုင်ထားပြီး သမိုင်းအစဉ်အလာကြီးမားကာ ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များ ကြွယ်ဝသည့်ဒေသတစ်ခုဖြစ်သည်။ ရှေးခေတ်မြို့တော်များ၊ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အထွဋ်အမြတ်နေရာများနှင့် သဘာဝအလှတရားများ စုံလင်စွာပေါင်းစပ်ထားသော စစ်ကိုင်းတိုင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်းကြောင်းတစ်လျှောက် အရေးပါခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ယနေ့ခေတ်ကာလတွင် စစ်ကိုင်းတိုင်းသည် နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှုများ၊ စီးပွားရေးအခက်အခဲများနှင့် လူမှုရေးစိန်ခေါ်မှုများစွာကို ရင်ဆိုင်နေရသည်။ 

စစ်ကိုင်းဒေသ၏ သမိုင်းသည် ၁၄ ရာစုအစောပိုင်းကာလများအထိ ရှေးကျသည်။ ထိုအချိန်က စစ်ကိုင်းသည် ဗမာနိုင်ငံတော်၏ မြို့တော်အဖြစ် ထင်ရှားခဲ့သည်။ ၁၃၁၅ ခုနှစ်တွင် အသင်္ခယာစောယွမ်းမင်းသည် ပင်းယနိုင်ငံမှ ခွဲထွက်ပြီး စစ်ကိုင်းကို မြို့တော်အဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ စစ်ကိုင်းမင်းဆက်သည် နှစ်ပေါင်း ၆၀ ကျော်ကြာမြင့်ခဲ့ပြီး ဒေသတွင်း၌ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အချက်အချာနေရာတစ်ခုအဖြစ် ထင်ရှားခဲ့သည်။

စစ်ကိုင်းမြို့သည် ဧရာဝတီမြစ်၏ အနောက်ဘက်ကမ်းတွင် တည်ရှိပြီး ပထဝီအနေအထားအရ အရေးပါသောနေရာတစ်ခုဖြစ်သည်။ မြို့တော်သည် စစ်ကိုင်းတောင်ရိုးများပေါ်တွင် တည်ရှိပြီး ဘာသာရေးအဆောက်အအုံများ၊ စေတီများနှင့် ဘုန်းကြီးကျောင်းများဖြင့် ပြည့်နှက်နေသည်။ စစ်ကိုင်းတောင်ရိုးသည် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကအချက်အချာနေရာတစ်ခုဖြစ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းမှ ဘုရားဖူးများနှင့် တရားအားထုတ်လိုသူများကို ဆွဲဆောင်လျက်ရှိသည်။

၁၄ ရာစုအကုန်တွင် အင်းဝနိုင်ငံတော်၏ တန်ခိုးအာဏာကြီးမားလာမှုကြောင့် စစ်ကိုင်းမင်းဆက်သည် ဆုတ်ယုတ်လာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း စစ်ကိုင်းဒေသသည် ဘာသာရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အရေးပါမှုများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။ ၁၈ ရာစုတွင် ကုန်းဘောင်မင်းဆက်လက်ထက်၌ စစ်ကိုင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဘာသာရေးအချက်အချာနေရာတစ်ခုအဖြစ် ပြန်လည်ထင်ရှားလာခဲ့သည်။ ဘိုးတော်ဘုရားမင်းသည် စစ်ကိုင်းတောင်ရိုးတွင် စေတီများနှင့် ဘုန်းကြီးကျောင်းများကို တည်ဆောက်ခဲ့ပြီး ယနေ့အထိ ထင်ရှားစွာတွေ့မြင်နိုင်သည်။

လွတ်လပ်ရေးရပြီးခေတ်နှင့် စိန်ခေါ်မှုများ

မြန်မာနိုင်ငံသည် ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် လွတ်လပ်ရေးရရှိခဲ့ပြီးနောက် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးသည် တိုင်းပြည်၏ အရေးပါသောဒေသတစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့သည်။ စိုက်ပျိုးရေးသည် ဒေသခံများ၏ အဓိကအသက်မွေးဝမ်းကြောင်းလုပ်ငန်းဖြစ်ပြီး ဆန်စပါး၊ ပဲမျိုးစုံနှင့် အခြားသီးနှံများကို စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ကြသည်။ သို့သော်လည်း စစ်ကိုင်းတိုင်းသည် အခြားဒေသများကဲ့သို့ပင် နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှုများ၊ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများအကြား ပဋိပက္ခများနှင့် စီးပွားရေးအခက်အခဲများစွာကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။

၁၉၆၂ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း၏ အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံသည် ဆိုရှယ်လစ်စနစ်ကို ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတွင် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများကို ပြည်သူပိုင်သိမ်းခဲ့ပြီး လယ်သမားများ၏ လွတ်လပ်စွာ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်နိုင်စွမ်းကို ကန့်သတ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ဗမာအစိုးရနှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများအကြား ပဋိပက္ခများကြောင့် ဒေသခံများမှာ အိုးအိမ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးရခြင်း၊ လူမှုစီးပွားရေးအခက်အခဲများနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။

၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် ဒီမိုကရေစီပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးကို စတင်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ လွတ်လပ်ခွင့်များ တိုးမြှင့်ပေးခဲ့သည်။ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတွင်လည်း စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများ ပိုမိုတိုးတက်လာခဲ့ပြီး ခရီးသွားလုပ်ငန်းများလည်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများအကြား ပဋိပက္ခများနှင့် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများသည် ဆက်လက်တည်ရှိနေခဲ့သည်။

၂၀၂၁ စစ်အာဏာသိမ်းမှု

၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် မြန်မာစစ်တပ်သည် အာဏာသိမ်းယူခဲ့ပြီး နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့် အစိုးရခေါင်းဆောင်များကို ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် ဆန္ဒပြမှုများ၊ အလုပ်သမားများ သပိတ်မှောက်ခြင်းများနှင့် လက်နက်ကိုင်တော်လှန်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးသည် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို အပြင်းအထန်ဆုံး ဆန့်ကျင်သည့်ဒေသများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။

ဒေသခံများသည် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF) များကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတွင် တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်လာခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့များသည် ဒေသခံများကို ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်ခြင်း၊ နေအိမ်များကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးခြင်းနှင့် လူ့အခွင့်အရေးများကို ချိုးဖောက်ခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

စစ်အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတွင် လူပေါင်းထောင်ချီ၍ အိုးအိမ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးခဲ့ရပြီး ဒေသခံများမှာ စားနပ်ရိက္ခာနှင့် ဆေးဝါးပြတ်လပ်မှုများကို ရင်ဆိုင်နေရသည်။ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု အကူအညီအလိုအပ်ဆုံးဒေသများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။

စိန်ခေါ်မှုများနှင့် အနာဂတ်မျှော်လင့်ချက်များ

စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးသည် သမိုင်းအစဉ်အလာကြီးမားပြီး ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များ ကြွယ်ဝသော်လည်း ယနေ့ခေတ်ကာလတွင် နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှုများ၊ စီးပွားရေးအခက်အခဲများနှင့် လူမှုရေးစိန်ခေါ်မှုများစွာကို ရင်ဆိုင်နေရသည်။ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် ဒေသတွင်း၌ ပဋိပက္ခများ ပိုမိုပြင်းထန်လာခဲ့ပြီး ဒေသခံများမှာ အိုးအိမ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးရခြင်းနှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီများ အလွန်လိုအပ်နေခြင်းဖြစ်သည်။

သို့သော်လည်း စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတွင် အနာဂတ်အတွက် မျှော်လင့်ချက်များရှိနေသေးသည်။ ဒေသခံများသည် စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆက်လက်တော်လှန်နေကြပြီး ဒီမိုကရေစီနှင့် လူ့အခွင့်အရေးကို တန်ဖိုးထားမြတ်နိုးကြသည်။ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းအနေဖြင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီများ ပံ့ပိုးပေးခြင်း၊ စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို ဖိအားပေးခြင်းနှင့် ဒေသတွင်း၌ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တရားမျှတမှုများ ပြန်လည်တည်ဆောက်နိုင်ရေးအတွက် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သင့်သည်။

စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးသည် ရှည်လျားသောသမိုင်းကြောင်းနှင့်အတူ ယနေ့ခေတ်ကာလတွင် စိန်ခေါ်မှုများစွာကို ရင်ဆိုင်နေရသော်လည်း ဒေသခံများ၏ ခံနိုင်ရည်အားကောင်းမှု၊ စည်းလုံးညီညွတ်မှုနှင့် ဒီမိုကရေစီကို တန်ဖိုးထားမြတ်နိုးမှုတို့သည် အနာဂတ်အတွက် မျှော်လင့်ချက်များကို ပေးစွမ်းနိုင်မည်ဖြစ်သည်။